Απο τη Marfin στα Τεμπη — Η Αναγκη για Αναμορφωση της Δικαιοσυνης στην Ελλαδα
Το Εγκλημα των Τεμπων
Το πρόσφατο τραγικό συμβάν στα Τέμπη, όπου 57 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε μια σιδηροδρομική καταστροφή, έχει αναδείξει για άλλη μια φορά την ανικανότητα της πολιτικής ηγεσίας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις συνέπειες και να αποδώσει δικαιοσύνη. Το δυστύχημα αυτό ήταν αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της ελλιπής συντήρησης των σιδηροδρομικών υποδομών, της ανεπαρκούς εκπαίδευσης του προσωπικού και της αδυναμίας εφαρμογής ασφαλών πρακτικών. Η αποκάλυψη των τηλεφωνικών ντοκουμέντων με τις φωνές παιδιών που καίγονταν ζωντανά έχει προκαλέσει ένα κύμα οργής και απογοήτευσης σε όλη την Ελλάδα. Η αίσθηση ότι η πολιτεία δεν προστάτευσε τους πολίτες της όπως θα έπρεπε, έχει οδηγήσει σε μια βαθιά απογοήτευση και σε αναζήτηση δικαιοσύνης. Υπάρχει μια διάχυτη αίσθηση συγκάλυψης από μερικά μέλη της κυβέρνησης, με πολλούς να αναφέρουν ότι υπήρξαν προσπάθειες απόκρυψης ή παραποίησης στοιχείων για να προστατευθούν πολιτικές ευθύνες. Προχθές, 26 Ιανουαρίου 2025, με αυθόρμητο κάλεσμα του Συλλόγου Γονέων και Συγγενών των θυμάτων των Τεμπών, πραγματοποιήθηκαν τεράστιες συγκεντρώσεις στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό, με το σύνθημα “Δεν έχω οξυγόνο” να αντηχεί δυνατά. Οι συγκεντρώσεις αυτές δεν ήταν μόνο ένας τρόπος διαμαρτυρίας αλλά και ένα αίτημα για άμεση δράση και διαλεύκανση των συνθηκών του δυστυχήματος, καθώς και για την απόδοση ευθυνών σε όσους εμπλέκονται.
Το Εγκλημα στο Ματι
Το 2018, η φωτιά στο Μάτι κόστισε τη ζωή σε 102 ανθρώπους, με την πολιτική διαχείριση της κατάστασης να είναι απογοητευτική. Το συμβάν αυτό αποκάλυψε την τραγική έλλειψη συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών, την ανεπάρκεια των συστημάτων ειδοποίησης και την ατελέσφορη αντίδραση σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η φωτιά εξαπλώθηκε με ταχύτητα λόγω των ανέμων και της πυκνής δόμησης, αλλά η απουσία αποτελεσματικών μέτρων εκκένωσης και η ασύνδετη προσπάθεια για διάσωση επιδείνωσαν την κατάσταση. Η δικαιοσύνη φαίνεται να κινείται με αργούς ρυθμούς, με πολλούς να αναρωτιούνται αν θα δουν ποτέ την πλήρη διαλεύκανση και τιμωρία των υπευθύνων. Η οργή των πολιτών για τα τραγικά λάθη εκείνης της ημέρας εξακολουθεί να είναι ζωντανή, με πολλούς να αναζητούν απαντήσεις και δικαιοσύνη για τους αγαπημένους τους που χάθηκαν.
Οι Πλημμυρες στην Μανδρα
Το 2017, οι πλημμύρες στην Μάνδρα οδήγησαν στον θάνατο 24 ανθρώπων. Η καταστροφή υποδομών και η απώλεια ζωών αποκάλυψαν την απουσία προληπτικών μέτρων και την ανεπάρκεια των αρχών στη διαχείριση φυσικών καταστροφών. Η Μάνδρα, μια πόλη που είχε αντιμετωπίσει στο παρελθόν παρόμοια προβλήματα, δεν είχε εφοδιαστεί με κατάλληλα συστήματα αποχέτευσης ή αντιπλημμυρικής προστασίας, γεγονός που επέτεινε τη ζημιά. Οι πολίτες αντιμετώπισαν ακόμα ένα περιστατικό όπου η ανταπόκριση της πολιτείας ήταν ανεπαρκής, ενισχύοντας την αίσθηση απογοήτευσης και αδικίας. Η χρονοβόρα διαδικασία αποκατάστασης και η αβεβαιότητα για το μέλλον των περιοχών που πλήγηκαν έχουν δημιουργήσει μια βαθιά αίσθηση εγκατάλειψης από το κράτος.
Το Περιστατικο της Marfin
Το 2010, η φωτιά στην τράπεζα Marfin κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης οδήγησε στον θάνατο τεσσάρων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης μιας εγκύου γυναίκας. Τα θύματα ήταν η Παρασκευή Ζούλια, έγκυος, ο Ανδρέας Ισιας και ο Επαμεινώνδας Τσακάλης. Αυτό το γεγονός έχει αφήσει ένα ανεξίτηλο σημάδι στην ελληνική κοινωνία, όχι μόνο για την απώλεια ζωών αλλά και για την ανικανότητα της δικαιοσύνης να αποδώσει ευθύνες με σαφήνεια. Η επίθεση με μολότοφ και η φωτιά που προκλήθηκε ήταν μια πράξη βίας που συνέβη κατά τη διάρκεια των μαζικών διαδηλώσεων κατά των μέτρων λιτότητας. Η έλλειψη διαφάνειας και η πολιτική επιρροή στη δικαστική διαδικασία έχουν ενισχύσει την αίσθηση ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη. Η αναζήτηση απαντήσεων και η επιθυμία για δικαιοσύνη για τα θύματα της Marfin έχει μετατραπεί σε μια μακρά μάχη ενάντια στην αδιαφάνεια και την ασυδοσία.
Η Αισθηση Αδικιας και Η Ελλειψη Εμπιστοσυνης
Η αίσθηση αδικίας και η έλλειψη εμπιστοσύνης στην δικαιοσύνη και στην πολιτική ηγεσία προέρχονται από πολλούς παράγοντες. Η εμπιστοσύνη στην κρατική λειτουργία έχει υποστεί βαρύ πλήγμα λόγω της αίσθησης ότι τα συστήματα που υποτίθεται ότι θα προστατεύουν τους πολίτες, αποτυγχάνουν.
Αργοί Ρυθμοί Δικαιοσύνης: Η διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών και η αβεβαιότητα για την απόδοση δικαιοσύνης δημιουργούν μια αίσθηση ότι η δικαιοσύνη δεν ενδιαφέρεται για την αλήθεια αλλά για την εξυπηρέτηση άλλων συμφερόντων.
Πολιτική Επιρροή: Η αντίληψη ότι οι πολιτικοί ηγέτες επηρεάζουν τη δικαιοσύνη ενισχύει την αίσθηση ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ανεξάρτητη και δίκαιη.
Έλλειψη Διαφάνειας: Η αποσιώπηση ή η ανεπαρκής δημοσιοποίηση πληροφοριών που αφορούν σε τραγικά γεγονότα υποσκάπτει την εμπιστοσύνη στην κρατική διαφάνεια.
Ανεπαρκής Αντίδραση: Η απουσία αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης και διαχείρισης των συνεπειών των καταστροφών δείχνει μια αδιαφορία ή ανικανότητα της πολιτείας να προστατεύει τους πολίτες της.
Προταση για Αναμορφωση της Δικαιοσυνης
Για να αποκατασταθει η εμπιστοσυνη, προτεινονται οι εξης αλλαγες:
Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης: Εξασφάλιση ότι οι δικαστικές αποφάσεις δεν επηρεάζονται από πολιτικά συμφέροντα απαιτεί αλλαγές στον τρόπο επιλογής και διορισμού των δικαστικών λειτουργών, καθώς και στην χρηματοδότηση των δικαστηρίων.
Διαφάνεια και Λογοδοσία: Βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες και αυστηρή λογοδοσία για τα στελέχη της δημόσιας διοίκησης μπορεί να επιτευχθεί με την ψηφιοποίηση διαδικασιών και την ενίσχυση των θεσμών ελέγχου.
Επιτάχυνση των Διαδικασιών: Μείωση του χρόνου που απαιτείται για την επίλυση των υποθέσεων μπορεί να γίνει με την αύξηση του αριθμού των δικαστών, τη βελτίωση της δικαστικής διαχείρισης και την εισαγωγή δικαστικών μεσολαβητών.
Εκπαίδευση και Επαγγελματισμός: Αναβάθμιση της εκπαίδευσης των δικαστικών λειτουργών και βελτίωση των συνθηκών εργασίας τους απαιτεί επενδύσεις σε εκπαιδευτικά προγράμματα, τηλεκπαίδευση και αναβάθμιση των υποδομών.
Το Μελλον και η Ελπιδα για Αλλαγη
Οι Έλληνες πολίτες δεν ξεχνούν εύκολα. Αν και αργούν να πάρουν αποφάσεις, όταν αυτές λαμβάνονται, η αλλαγή μπορεί να είναι ριζική. Υπάρχει μια υπερκομματική αίσθηση ότι η δικαιοσύνη και η πολιτική ηγεσία πρέπει να αλλάξουν. Η κοινωνία δείχνει ότι είναι διατεθειμένη να στηρίξει κάθε προσπάθεια που θα οδηγήσει σε μια πιο δίκαιη και αξιοκρατική Ελλάδα. Ίσως ένα μικρό κόμμα, που θα συμπεριφερθεί με ανθρωπιά και κοσμιότητα στον πολιτικό του λόγο και θα προτείνει δομικές αλλαγές στην οργάνωση, τη λειτουργία και την απόδοση της δικαιοσύνης, να μπορέσει να λειτουργήσει ως συγκολλητική ουσία για όλους αυτούς που συμμετείχαν στις πρόσφατες συγκεντρώσεις, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης. Η αίσθηση ότι η δικαιοσύνη πρέπει να αλλάξει είναι τόσο έντονη που μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο για μια νέα πολιτική και κοινωνική συνείδηση.