Η αιφνιδιαστική κατάληψη του Χαλεπιού από τζιχαντιστικές δυνάμεις, η γεωπολιτική στρατηγική της Τουρκίας και η ανάγκη αναδιαμόρφωσης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Εισαγωγη
Η κατάσταση στη Συρία παραμένει ρευστή και γεωπολιτικά κρίσιμη. Η αιφνίδια κατάληψη μεγάλου μέρους του Χαλεπιού από τζιχαντιστικές δυνάμεις, σε μια περίοδο που ακολούθησε την εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ, θέτει σε κίνηση νέες στρατηγικές κινήσεις από τους περιφερειακούς και διεθνείς παίκτες. Ο ρόλος της Τουρκίας, τόσο ως προστάτιδας δύναμης ανταρτών όσο και ως επιδιώκουσας ανασύσταση επιρροής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι εμφανής. Η Ελλάδα, σε συνεργασία με συμμάχους όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, και η Κύπρος, οφείλει να αξιοποιήσει τη συγκυρία για την προώθηση των εθνικών της συμφερόντων στη Μέση Ανατολή, στηρίζοντας παράλληλα τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους.
Η Τουρκια και το «Misak-i-Milli»: Η Ιστορικη Διασταση μιας Επιθετικης Στρατηγικης
Η τουρκική εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή δεν είναι καινούργια, αλλά βασίζεται σε μια μακρά ιστορική παράδοση, που εδράζεται στις αρχές του «Misak-i-Milli» (Εθνικός Όρκος). Αυτό το ιδεολογικό και στρατηγικό δόγμα, διατυπωμένο από τον Κεμάλ Ατατούρκ το 1920, όρισε τις περιοχές που θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την Τουρκία. Περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, περιοχές όπως το Χαλέπι, η Μοσούλη και η Κύπρος. Η αναβίωση αυτής της πολιτικής από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί τη βάση για την επεκτατική στρατηγική της Τουρκίας στη Συρία.
Το Χαλέπι κατέχει ιδιαίτερη θέση σε αυτή τη στρατηγική. Όπως και στο παρελθόν, λειτουργεί ως γεωγραφικό σημείο ελέγχου μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Μέσης Ανατολής. Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν η τρίτη σημαντικότερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη και τη Δαμασκό, ένας κόμβος για το εμπόριο και τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η πτώση του Χαλεπιού το 1918, κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σήμανε την αρχή του τέλους για τις οθωμανικές κτήσεις στη Μέση Ανατολή, καθώς οι Άραβες και οι Βρετανοί προήλασαν προς τη Δαμασκό, αποδυναμώνοντας οριστικά τη θέση της Αυτοκρατορίας.
Η Τουρκία σήμερα επιχειρεί να ανατρέψει αυτή την ιστορική απώλεια. Στηρίζοντας ένοπλες τζιχαντιστικές ομάδες, ουσιαστικά δημιουργεί μια ζώνη ασφαλείας στη βόρεια Συρία, που λειτουργεί ως ανάχωμα για την κουρδική ανεξαρτησία και ταυτόχρονα ως μέσο επιρροής στις περιοχές αυτές. Η πολιτική αυτή θυμίζει την υποστήριξη της Τουρκίας στους Τουρκοκυπρίους στη δεκαετία του 1970, η οποία κορυφώθηκε με την εισβολή στην Κύπρο το 1974, υπό το πρόσχημα της προστασίας των τουρκικών συμφερόντων.
Ιστορικα Διδαγματα απο τη Μεση Ανατολη και τον Κουρδικο Παραγοντα
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα για την Τουρκία είναι η αποτροπή της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Η ιστορία δείχνει ότι οι Κούρδοι αποτελούν κρίσιμο παράγοντα στην περιοχή. Μετά τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920, υπήρξε μια σύντομη ελπίδα για κουρδική ανεξαρτησία, η οποία κατέληξε να καταπνιγεί από τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923.
Σήμερα, οι Κούρδοι έχουν αποδείξει την ανθεκτικότητά τους, κυρίως μέσω της ηρωικής αντίστασής τους στο ISIS στη Συρία. Το αυτόνομο Κουρδικό Κράτος στο Ιράκ και οι επιτυχίες των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF) έχουν ενισχύσει την επιρροή τους, κάτι που η Τουρκία βλέπει ως άμεση απειλή για την ασφάλεια και την εδαφική της ακεραιότητα.
Οι κουρδικές περιοχές στη Συρία, αν ενωθούν με την κουρδική ζώνη στο Ιράκ, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια ενιαία οντότητα που θα ελέγχει στρατηγικές πετρελαϊκές περιοχές και θα έχει πρόσβαση στη Μεσόγειο μέσω της Συρίας. Για την Ελλάδα, η υποστήριξη της δημιουργίας ενός τέτοιου κράτους θα μπορούσε να αποδυναμώσει την Τουρκία και να διαμορφώσει έναν σταθερό σύμμαχο στην περιοχή.
Οι Συμμαχιες της Ελλαδας: Απο την Ιστορικη Συνεπεια στη Συγχρονη Πραγματικοτητα
Η Ελλάδα έχει ιστορικά διατηρήσει ισχυρές σχέσεις με χώρες της Ανατολικής Μεσογείου. Η συνεργασία με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, και την Κύπρο, μέσω τριμερών και πολυμερών σχημάτων, ενισχύει την περιφερειακή σταθερότητα και λειτουργεί ως αντίβαρο στην τουρκική επιθετικότητα.
Ενεργειακη Συνεργασια
Η στρατηγική σημασία του αγωγού EastMed αποτελεί ένα παράδειγμα του πώς οι ενεργειακές συμφωνίες μπορούν να μετατραπούν σε γεωπολιτικά εργαλεία. Η Ελλάδα, το Ισραήλ, και η Κύπρος έχουν αναπτύξει ένα πλέγμα συνεργασίας που ενισχύει τη γεωπολιτική τους θέση και παρέχει εναλλακτική διαδρομή ενέργειας προς την Ευρώπη.
Στρατιωτικη Συνεργασια
Η Ελλάδα πρέπει να εμβαθύνει τις στρατιωτικές συνεργασίες με χώρες όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Οι κοινές ασκήσεις, όπως η «Μέδουσα», αποδεικνύουν την ισχύ αυτής της συνεργασίας. Η παρουσία ελληνικών δυνάμεων στις κοινές επιχειρήσεις ενισχύει τη σταθερότητα και στέλνει μήνυμα αποφασιστικότητας στην Τουρκία.
Διπλωματικη Επαναπροσεγγιση με τη Ρωσια
Η σχέση της Ελλάδας με τη Ρωσία υπήρξε ιστορικά πολύπλευρη. Η απομάκρυνση από τη Μόσχα λόγω της υποστήριξης της Ουκρανίας ήταν μια στρατηγική επιλογή που πρέπει να επανεξεταστεί. Η Ρωσία, ως βασικός παίκτης στη Συρία και στρατηγικός εταίρος του Άσαντ, μπορεί να διαδραματίσει ρόλο κλειδί στη σταθεροποίηση της περιοχής.
Ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων με τη Ρωσία δεν σημαίνει απαραίτητα απομάκρυνση από τις δυτικές συμμαχίες. Αντιθέτως, προσφέρει ένα εργαλείο για την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.
Η Ελλαδα στη Σκακιερα της Μεσης Ανατολης
Η ενεργός συμμετοχή της Ελλάδας στη Μέση Ανατολή αποτελεί αναγκαιότητα για:
- Προστασία Εθνικών Συμφερόντων: Ο περιορισμός της τουρκικής επιρροής εξυπηρετεί την περιφερειακή σταθερότητα.
- Ανάδειξη Διπλωματικής Ικανότητας: Η Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει ως μεσολαβητής μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
- Προώθηση Στρατηγικών Συμφερόντων: Η συμμαχία με δυνάμεις όπως οι Κούρδοι ενισχύει την περιφερειακή σταθερότητα.
Συμπερασμα
Η Τουρκία, με την επιθετική της πολιτική, παραμένει απειλή για την Ελλάδα και τους συμμάχους της.Γι’αυτό η κρίση στη Συρία είναι μια ευκαιρία για την Ελλάδα να αναβαθμίσει τον ρόλο της ως παράγοντας σταθερότητας στη Μέση Ανατολή. Με την κατάλληλη στρατηγική, που περιλαμβάνει τη συνεργασία με παραδοσιακούς και νέους συμμάχους, η Ελλάδα μπορεί να προστατεύσει τα εθνικά της συμφέροντα και να ενισχύσει τη θέση της σε μια κρίσιμη γεωπολιτική σκακιέρα.