Ο «Γερος του Μωρια» και η ανεκτιμητη συνεισφορα του στην Ελληνικη Επανασταση του 1821
Στις 4 Φεβρουαρίου 1843, η Ελλάδα αποχαιρέτησε έναν από τους μεγαλύτερους ήρωές της, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Γνωστός ως «Γέρος του Μωριά», ο Κολοκοτρώνης δεν ήταν απλώς ένας στρατιωτικός ηγέτης· ήταν ένας στρατηγικός νους, ένας αληθινός πατριώτης και ένας άνθρωπος που πολεμήθηκε από τους ίδιους του τους συμπολεμιστές. Ο αγώνας του δεν περιορίστηκε μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά επεκτάθηκε και στο πολιτικό προσκήνιο, όπου έμελλε να αντιμετωπίσει προδοσίες, φυλακίσεις και αδικίες.
Η Στρατηγικη ιδιοφυια του Κολοκοτρωνη
Ο Κολοκοτρώνης δεν ήταν ένας τυπικός στρατηγός. Η αντίληψή του για τον πόλεμο, η χρήση της γεωγραφίας προς όφελός του και η κατανόηση της ψυχολογίας του εχθρού έκαναν τις νίκες του αξιομνημόνευτες. Η πιο χαρακτηριστική στιγμή της στρατηγικής του μεγαλοφυΐας ήταν η Μάχη στα Δερβενάκια το 1822.
Ο Κολοκοτρώνης γνώριζε ότι ο Οθωμανός στρατηγός Μαχμούτ Πασάς Δράμαλης διέθετε πολυάριθμο και καλά εξοπλισμένο στρατό, αλλά είχε ένα σοβαρό μειονέκτημα: η ανεφοδιαστική του γραμμή ήταν αδύναμη και η εμπειρία του στον πόλεμο στα ελληνικά βουνά περιορισμένη. Αντί να αντιμετωπίσει τον Δράμαλη σε ανοιχτό πεδίο, ο Κολοκοτρώνης επέλεξε να τον παγιδεύσει στα στενά των Δερβενακίων.
Πώς σχεδίασε τη μάχη;
- Εκμετάλλευση του εδάφους: Οι Έλληνες στήθηκαν στα περάσματα που έπρεπε να διαβεί ο εχθρός, αναγκάζοντάς τον να περάσει από το στενό.
- Χτύπημα την κατάλληλη στιγμή: Αντί να εμπλακεί άμεσα, άφησε τον Δράμαλη να υποφέρει από την έλλειψη τροφίμων και νερού, κάνοντάς τον ευάλωτο.
- Πλήρης καταστροφή: Όταν οι Τούρκοι προσπάθησαν να διαφύγουν, οι Έλληνες επιτέθηκαν από τις πλαγιές, προκαλώντας πανικό και μαζικές απώλειες.
Αυτή η νίκη διέσωσε την Επανάσταση στην Πελοπόννησο. Όπως είπε ο ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης:
«Η νίκη αυτή εστερέωσε την Επανάστασιν εις την Πελοπόννησον και εδόξασε το όνομα του Κολοκοτρώνη».
Ο Κολοκοτρώνης δεν στηριζόταν μόνο στη δύναμη των όπλων, αλλά και στη δύναμη του μυαλού. Γνώριζε ότι οι Έλληνες δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους Οθωμανούς σε ανοικτές μάχες, γι’ αυτό και χρησιμοποίησε την τακτική του ανταρτοπολέμου με εξαιρετική επιτυχία.
Η Αγαπη του για την Πατριδα και ο Πολεμος που Δεχτηκε
Ο Κολοκοτρώνης έβαλε την Ελλάδα πάνω από όλα. Παρόλο που θα μπορούσε να αποκομίσει προσωπικά οφέλη, πολέμησε για το σύνολο του έθνους. Αυτή του η αφοσίωση όμως, δεν άρεσε σε όλους. Οι κοτζαμπάσηδες, οι τοπικοί άρχοντες που είχαν συμφέροντα με τους Οθωμανούς, τον έβλεπαν ως απειλή.
Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, ήρθαν σε σύγκρουση με τον Κολοκοτρώνη. Ήθελαν να ελέγξουν την εξουσία, ενώ εκείνος πολεμούσε για μια ελεύθερη Ελλάδα, χωρίς προνόμια και παλιά τσιφλίκια. Η διαμάχη αυτή κορυφώθηκε το 1824, όταν οι κοτζαμπάσηδες, σε συνεργασία με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, οργάνωσαν τον εμφύλιο πόλεμο των Ελλήνων.
Στη διάρκεια αυτού του εμφυλίου, ο Κολοκοτρώνης συνελήφθη και φυλακίστηκε στο Ναύπλιο. Ενώ η πατρίδα του καιγόταν από τον εμφύλιο, ο ίδιος ήταν αλυσοδεμένος. Παρόλα αυτά, δεν έτρεφε μίσος. Όταν οι Έλληνες συνειδητοποίησαν το λάθος τους και τον απελευθέρωσαν για να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ, εκείνος δεν έδειξε εκδικητικότητα.
Η Φυλακιση του και το Τελος της Ζωης του
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, ο Κολοκοτρώνης στήριξε τον Ιωάννη Καποδίστρια, πιστεύοντας ότι μόνο ένας δυνατός ηγέτης μπορούσε να βάλει τάξη στη νέα Ελλάδα. Όμως, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, οι αντίπαλοί του επανήλθαν.
Όταν ο Όθωνας ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας, οι εχθροί του Κολοκοτρώνη τον κατηγόρησαν για συνωμοσία κατά του βασιλιά. Το 1834, καταδικάστηκε σε θάνατο. Τελικά, χάρη στη λαϊκή πίεση, η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη.
Μόνο όταν ο Όθωνας ενηλικιώθηκε, το 1835, έδωσε χάρη στον Κολοκοτρώνη, αναγνωρίζοντας τη συμβολή του στην απελευθέρωση της χώρας.
Ο Τζορτζ Φίνλεϊ, Βρετανός ιστορικός, είπε για τον Κολοκοτρώνη:
«Ήταν ο άνθρωπος που, περισσότερο από κάθε άλλον, συνέβαλε στην επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης».
Η Παρακαταθηκη του Κολοκοτρωνη
Ο Κολοκοτρώνης δεν ήταν μόνο στρατηγός, αλλά και δάσκαλος της ελευθερίας. Στην περίφημη ομιλία του στην Πνύκα, είπε στους νέους:
«Όταν αποφασίσαμε να κάμουμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμαστε ούτε πώς δεν έχουμε άρματα… αλλά ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας».
Αυτή η φράση συμπυκνώνει το πνεύμα του αγώνα του.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 1843. Η Ελλάδα που ονειρεύτηκε δεν ήταν ακόμα ολοκληρωμένη, αλλά χάρη σε αυτόν, είχε κάνει το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα προς την ελευθερία.